KELEBEK KANATLARINDAKİ SIRLAR
Doç.Dr. Arif Sarsılmaz-Ali Kılıç
Bahar geldiğinde kırlara çıkıp tabiatı temaşa ederken, rengarenk çiçeklerin birinden kalkıp diğerine konan kelebeklerdeki zerafet. renk cümbüşü ve mükemmel uçuş tekniği karşısında insanın bu harika sanat eserinin Sanatkârı'nı düşünmemesi hiç mümkün müdür?
Yaklaşık olarak 150.000 kadar türü olduğu tahmin edilen ve güzelliklerinden dolayı birçok meraklısının koleksiyon yapmak için topladığı böcekler âleminin bu alımlı yaratıklarının üzerinde sergilenen ince sanatlar ressamlara, uçuş mühendislerine, termostat imalâtçılarına, haberleşme uzmanlarına, kamuflaj üstadlarına ve insanın meşgul olduğu daha birçok sanatlarda çalışanlara hem ilham kaynağı olmuş, hem de onların hayret ve takdirlerini toplayarak Yaratıcı'ya karşı imanlarını artırmıştır.
Üzerinde bu kadar ince ve hassas sanatları gösteren kelebeğin en dikkat çekici yönü kanatlarıdır.
Kelebeğin kanatlarını süsleyen göz alıcı desenler, kanadın alt ve üst yüzünde birbirinden farklıdır. Basit gibi görülen bu desen farklılığının aslında hayvan için hayatî önemi vardır. Kelebek bir yere konduğunda kanatlarını, dik duran bir kitap gibi kapatarak birbirleriyle çakıştırır ve böylece sadece kanatların alt yüzleri gözükür. Fotoğraflarda da görüleceği gibi alt taraftaki şekil ve desenler üsttekilere nazaran çok daha kompleks (karmaşık) dir. Buradaki noktalar ve dalgalı çizgiler, kanatların belirgin şeklini gözlerden gizleyen bir kamuflaj elbisesi desenini meydana getirerek, komandoların arazide gizlenmesi gibi kelebeği de çalılar üzerinde dinlenirken kuşlardan gizlemektedir (Resim5, 6, 10, 15).
Ancak bunun da istisnaları vardır; meselâ 1 nolu resimde görülen kelebek dinlenirken kanatlarını kapatmaz; fakat bu türün kanatlarının üzerindeki görüntü ters olduğu için hiç de kelebek gibi gözükmez. Peki, herşeye rağmen bir kuş tarafından farkedilen ve saldırıya uğrayan kelebek için hiçbir kurtuluş çaresi yok mudur? Araştırmaların gösterdiğine göre kanatların renk ve desen özellikleri son anda yine kelebeğin imdadına yetiştirilecek tarzda çizilmiş. Kelebek saldırıya uğradığı anda hemen kanat çırpmaya başlar. Kanadın bir alt yüzü, bir üst yüzü peş peşe kuşun gözünün önünden geçince, İki taraftaki farklı renk ve çizgiler birden bire kuşun beyninde bir idrak yanılması ve dolayısıyla bir şaşkınlık meydana getirmekte ve bu fırsattan istifade eden kelebek hemen yeni bir yere saklanabilmektedir (Resim 1, 2, 7, 9).
Fotoğraflarda gördüğümüz diğer kelebeklerde ise kamuflaj elbisesinin bulunmadığı gibi aksine çok göz alıcı renklerle bezenmiş olmaları, onların zehirli olduklarını bildirmek içindir. Böylece kuşların dikkatini çekmekte "ben zehirliyim, sakın dokunmaya kalkma!" diyerek kendisine yapılacak saldırıyı baştan ikaz ederek engellemektedir.
KAYNAK: Milius, B, Susan; "The Ups And Downs Of Butterfly Wings", International Wildlife, Vol. 23. No. 3, May-June 1993. ss. 36-38
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder